Het Groot Gedenkboek / Zoektocht door het ritueel landschap
In ‘Het Groot Gedenkboek’ wordt het rituele landschap van vroeger en nu in beeld gebracht. De openbare ruimte speelt hierin een belangrijke rol.
Denktrant en zienswijze op begraven en cremeren zijn in korte tijd drastisch veranderd en zullen ook constant blijven veranderen. We denken inmiddels globaal, communiceren mondiaal, ageren lokaal, overleven digitaal. Mensen migreren en evalueren ongewild mee met ongekend grote maatschappelijke verschuivingen. Van collectief naar individueel en weer terug. Niets blijft wat het is, in ons hoofd, in ons land. Het vertrouwde Hollandse stadsdecor en groene platteland evalueren razendsnel mee. Hoe? Hierover gaat dit boek, Het Groot Gedenkboek, Zoektocht door het Ritueel Landschap, gedenkplaatsen, toen, nu, straks.
Het Groot Gedenkboek schenkt aandacht aan de vele gebruiken en tradities, die continu aan verandering onderhevig zijn, en hun relatie tot het gebruik van de openbare ruimte. In dit boek wordt op caleidoscopische wijze het rituele landschap in Nederland en daarbuiten in beeld gebracht.
Een team van experts – Gerritjan Deunk, Yvonne Lub, Eward Timmerman, Jutta Hinterleitner, Ada Wille en William Arfman – boog zich over de vraag ‘hoe herdenken we’. Ze deden daarvoor onderzoek, bezocht locaties, hielden interviews, maakten tentoonstellingen met funeraire professionals en met onbevangen studenten ruimtelijke ordening.
Yvonne Lub vroeg een aantal Nederlanders naar hun ervaringen bij begraven vanuit een religieuze of spirituele achtergrond. Hoe gedijen Hindoegedachtes op Hollandse klei? Jutta Hinterleitner zet een aantal projecten op een rij, waarbij gedacht wordt over hoe in de toekomst te begraven, hoe de dierbaren straks te herdenken, midden in de stad? Dat kan op daken, booreilanden, Waddeneilanden of tijdens het wandelen over Het Rode Pad. Ada Wille beschreef samen met Leon Bok het historisch perspectief. Kneed de toekomst met de ervaring van het verleden. Eward Timmerman vroeg zich af of dieren rouwen, William Arfman beschreef de vernieuwde Allerzielen. Luiken en gordijnen gingen dicht in de jaren vijftig als in de Achterhoek begraven werd. Gerritjan Deunk schrijft erover. Ook over hoe je je daarbij hoorde te gedragen. Etiquette bij de condoleance.
In een lange, soms erg persoonlijke Zoektocht worden landschappen, wandelpaden, tentoonstellingen en kloosters gewikt en gewogen op hun rituele lading. Wat maakt een landschap geschikt voor rituelen? Wanneer vinden we een landschap zo aangenaam dat we er graag zijn, om te mediteren of gewoon om te picknicken? Wat gebeurt er in ons hoofd bij het wandelen naar Santiago? Waarom zou een autoweg minder mooi zijn dan een bergbeek?
Het Groot Gedenkboek heeft geen pasklare antwoorden en oplossingen, maar gaat op 400 pagina’s op een zoektocht door het ritueel landschap, in goed leesbare tekst en met veel schitterend beeld.
Gerritjan Deunk (samenstelling), Yvonne Lub, e.a. Het Groot Gedenkboek
Uitgever Eigen beheer, 2016
ISBN 978-94-6226-170-9