CIVA LEZINGEN / GILLES CLÉMENT, KATHRYN GUSTAFSON, BAS SMETS
In het kader van de tentoonstelling “Picturesque. Jules Buyssens Landschapsarchitect” organiseert CIVA een reeks lezingen omtrent de rol van de hedendaagse landschapsarchitect. De hedendaagse praktijk wordt gekenmerkt door structurele vragen en een toenemende spanning tussen ecologische en esthetische uitdagingen in het tijdperk van de klimaatverandering.
De tuin verwelkomt en beschermt per definitie het idee van het “fijnste”, het kostbaarste, datgene wat ons in staat stelt te leven. De eerste tuin was een bron van voedsel, verrijkt met siergewassen die in alle seizoenen worden bewonderd om hun schoonheid. Onder Perzische en Spaans-Moorse invloeden werd de tuin van de westerse wereld omgevormd tot een architecturaal kunstwerk, beladen met kosmologische symbolen. De klassieke Europese tuin erfde deze historische lading alvorens plaats te maken voor een romantische benadering van het landschap en vervolgens voor exotisme en de “vrije” tuin die spontane soorten integreert.
Waar staan we vandaag? Is de tuin een architecturaal bouwwerk, een plantenverzameling of een plek om te leven?
Gilles Clément (12 januari)
Vanaf het begin van de jaren 1970 ontwierp en realiseerde Gilles Clément tuinen voor particuliere klanten in Frankrijk en elders in het buitenland. In 1977 stopte hij met deze activiteit om zich te wijden aan de openbare ruimte en richtte in 1985 Atelier Acanthe op. In 2000 werd hij zelfstandig kunstenaar en realiseerde hij zijn diensten in samenwerking met landschaparchitecten, met name Coloco in Parijs.
Het concept van “Jardin en Mouvement”, geboren uit een experiment in zijn eigen tuin in Creuse, werd voor het eerst toegepast in de openbare ruimte in het Parc André Citroën in 1986. Het gelijknamige boek werd in 1991 gepubliceerd. Talrijke boeken volgden (meer dan twintig), waaronder ook: Le Jardin planétaire (met een gelijknamige tentoonstelling in La Villette in 1999/2000) , Le Tiers-Paysage (2003) , vertaald in verschillende talen.
De reizende tentoonstelling Toujours la vie invente, gecreëerd in 2013 in Saint-Benoît du Sault, getoond in het Centre Culturel de rencontre de Noirlac (2014), vervolgens in de Parijse architectuurschool Val de Seine (2015), op de biënnale voor hedendaagse kunst van Melle (2015), in het kunstcentrum Meyrin in Genève (2016), in het Trévarez-park in Bretagne (2017) en in 2019 in Lausanne. Zijn werk werd bekroond met verschillende prijzen, waaronder de “Grand prix du paysage” in 1998.
Het Parc André Citroën (in co-ontwerp), het Domaine du Rayol in de Var, de Jardins de l’Arche in Nanterre, de Jardin de Valloires in de Somme, het Parc Matisse in Lille, de tuin van het Musée du Quai Branly in Parijs, het dak van de Base sous-marine de Saint Nazaire (Jardin du Tiers-paysage) behoren tot de bekendste projecten. Momenteel: aanleg van de tuinen van de Abbaye de Noirlac. Uitvoering van de Vivienne-tuin voor het BNF in Parijs. Uitvoering van de “Cercle immense” in de Saline royale d’Arc et Senans.
Van 1980 tot 2012 gaf hij les aan de Ecole Nationale Supérieure de Versailles en in 2011/12 gaf hij les aan het Collège de France in het kader van de Leerstoel Artistieke Creatie. Hij bleef ook werken als tijdelijk docent in de vorm van workshops in Italië, Spanje en Frankrijk.
Kathryn Gustafson (26 januari)
Kathryn Gustafson heeft meer dan 35 jaar ervaring als stichtend partner van Gustafson Porter + Bowman. Als internationaal geprezen landschapsarchitecte staat Kathryn bekend om haar vermogen om de visie van een project te definiëren en onderscheidende sculpturale landschappen te creëren die raken aan een fundamenteel menselijk niveau.
Kathryn’s werk bij Gustafson Porter + Bowman omvat onder andere de Diana, Princess of Wales Memorial Fountain, Old Market Square in Nottingham, het Cultuurpark Westergasfabriek in Amsterdam en de Tour Eiffel site in Parijs.
Voordat ze Gustafson Porter + Bowman oprichtte, werkte Kathryn van 1980 tot 1997 in Frankrijk, waar ze hoofdontwerper was voor het hoofdkantoor van Shell (1990), Esso (1992) en een modellenfabriek voor L’Oréal (1993). Andere belangrijke werken zijn onder meer de bekroonde Jardins de l’Imaginaire in Terrasson la Villedieu (1995), die door het Franse ministerie van cultuur als een van de meest opmerkelijke tuinen in Frankrijk wordt beschouwd. Haar werk op het openbare plein in Evry (1991) was een van de eerste landschapsprojecten ter wereld waarbij een flexibele ruimte met waterstralen werd gecreëerd.
Kathryn geeft internationaal lezingen en is Honorary Fellow van het Royal Institute of British Architecture, erelid van de Royal Designer for Industry en laureaat van de Franse Academie voor Architectuur. Zij ontving reeds de Architects’ Journal Jane Drew Prize 1998, de 2001 Chrysler Design Award, de 2008 ASLA Design Medal, de Arnold W. Brunner Memorial Prize for Architecture 2012, de 8e Obayashi Prize, Japan in 2014 en de 2019 Geoffrey Jellicoe Award. In 2021 werd ze verkozen als lid van de American Academy of Arts and Letters.
Bas Smets (2 februari)
Steden zijn verantwoordelijk voor het grootste deel van de wereldwijde uitstoot van kooldioxide. Zij bieden een cruciale mogelijkheid om de oorzaken van de klimaatverandering te bestrijden, en moeten tegelijkertijd dringend de gevolgen ervan verzachten. Een stad kan worden gezien als een samensmelting van een groot aantal microklimaten. Gebouwen veranderen de windpatronen en de blootstelling aan zonlicht, terwijl het straatbeeld de doorlaatbaarheid van de bodem, afvloeiing en zonnestraling verandert.
Voor elk door de mens gecreëerd klimaat kan een vergelijkbare toestand in de natuur worden gezocht en bestudeerd. Met behulp van de logica daarvan kan vegetatie worden geïntroduceerd om onze steden om te vormen tot complexe stedelijke ecologieën, die in staat zijn nieuwe microklimaten te produceren. Biosferisch urbanisme is de studie van de gebouwde omgeving als het raakvlak tussen weerkunde en aardrijkskunde. Het is gericht op het transformeren van de kwetsbare zone om beter bestand te zijn tegen onzekere klimaatveranderingen.
