Op verkenning door de tuinen van kasteel Trauttmansdorff
De tuinen van kasteel Trauttmansdorff in Merano, in het Italiaanse Zuid-Tirol, maken indruk door hun diversiteit. Ze strekken zich uit over twaalf hectare met een helling van honderd meter. De tuinen bieden een spectaculair uitzicht op meer dan tachtig botanische landschappen, de omliggende bergen en de stad Merano. Het milde winterklimaat maakt het een ideale locatie voor een botanische tuin.
In tegenstelling tot veel andere tuinen past Trauttmansdorff harmonieus in het natuurlijke landschap van Merano. De tuin integreert landschapsvoorbeelden van over de hele wereld en houdt rekening met de interactie tussen natuurlijke vegetatie, klimaat, locatie en menselijke activiteit. Elke week veranderen prachtige bloembedden het uiterlijk van de tuinen. Daarnaast trekt een verscheidenheid aan botanische zeldzaamheden en allerlei bezienswaardigheden bezoekers uit binnen- en buitenland
Als je de kronkelende paden volgt, kom je langs zonovergoten terrassen en ruisende beekjes. Je wandelt door vier themagebieden met planten uit de vier windstreken. Op de zuidelijke helling, onder het kasteel, liggen de Zonnetuinen, waar je de mediterrane charme vindt van de olijfbomen, cactussen, aloë’s en agaven. In de Water- en Terrastuinen verbinden trappen en beekjes verschillende niveaus, van de geometrische parterres tot de Tuin der Zinnen.
Onderaan de terrassen ligt het waterleliebekken, omringd door meer dan tweehonderd palmbomen, camelia’s en azalea’s. Aan de noordkant van het kasteel liggen de Bossen van de Wereld, met miniatuurbossen uit Oost-Azië en Amerika, terwijl de serre tropische gewassen en een terrarium herbergt. Tot slot bieden de Zuid-Tiroolse Landschappen een blik op de plaatselijke flora, met een boomgaard met oude appel- en perenvariëteiten, een landbouwtuin en een wijngaard, die het traditionele cultuurlandschap van Zuid-Tirol illustreren.
Naast verschillende thematuinen en plantenverzamelingen zijn er ook allerlei kunstenaarspaviljoens en onderzoekscentra. Zo kunnen bezoekers de binnenkant van een cactus ontdekken of zich wagen aan een wankele avonturenbrug. Ook lopen er dieren zoals alpaca’s, Zackelschapen en geiten rond in de tuin. Kasteel Trauttmansdorff, dat midden in de tuinen troont, huisvest het Touriseum, het regionale toerismemuseum van Zuid-Tirol. Dit is het eerste museum in het Alpengebied dat volledig en exclusief gewijd is aan toerisme. Het vertelt op een interactieve manier het verhaal van 250 jaar Alpentoerisme.
Wat bloeit en ruikt daar?
Elke wandeling door de tuinen van kasteel Trauttmansdorff bezorgt je een nieuwe ervaring. Je ziet de tuinen doorheen de weken veranderen. Een overvloed aan tulpen kondigt de komst van de lente aan, gevolgd door bloeiende rododendrons, pioenen en rozen. In de zomer barsten het zonnebloemveld met talloze zomerbloemen en de struiken in levendige kleuren uit. De herfst dompelt de tuinen onder in oneindig veel kleurrijke tinten. Bovendien vult een verscheidenheid aan geuren de lucht. In de lente verspreiden hyacinten en narcissen hun zoete parfum. ‘s Zomers roept de geur van in bollen gesnoeide lavendelstruiken onder het kasteel een mediterrane sfeer op.
De ‘Tuin van de Zintuigen’ geurt naar chocolade- en vanillebloemen, terwijl de Clerodendrum trichotomum (kansenboom) zijn zoete parfum verspreidt. In de herfst kun je genieten van de heerlijk geurende osmanthus die bloeit in het palmbos en de bostuinen, en van de Cercidiphyllum (koekjesboom) die zijn aangename geur verspreidt.
Tuinonderhoud en tuinaanleg
Elke dag, het hele jaar door, zorgt een team van tuinmannen ervoor dat de tuinen van kasteel Trauttmansdorff er zo goed mogelijk uitzien. Het steile terrein, dat op een helling ligt met een hoogteverschil van honderd meter, vormt een bijzondere uitdaging. Het vraagt veel onderhoudswerk, zoals het maaien van het gazon, soms moeizame handenarbeid of zelfs het gebruik van klimtouwen, omdat sommige smalle paden ontoegankelijk zijn voor voertuigen en machines. Om bezoekers een rustige en aangename beleving aan te bieden en om lawaaihinder te voorkomen, worden alle lawaaierige activiteiten vroeg in de ochtend uitgevoerd.
Sinds de opening in 2001 heeft het team van Trauttmansdorff de meeste ontwerp- en herbeplantingsconcepten voor de tuinen zelf ontwikkeld. Naast de permanente beplanting (80 botanische landschappen) verspreid over het landgoed, zorgen de seizoensbedden voor wisselende bloemencomposities gedurende het seizoen. Elk jaar trekken de nieuwe assortimenten van bloemen in verschillende vormen en kleuren, evenals een breed scala aan groeivormen, volop de aandacht.
Seizoensgebonden tuinwerk
Een team van ongeveer dertig tuinmannen en seizoenarbeiders is verantwoordelijk voor de aanleg van het twaalf hectare grote terrein tijdens het tuinseizoen, terwijl er in de winter ongeveer vijftien tuinmannen aan het werk blijven. Om ervoor te zorgen dat de verzorgingsprocessen soepel verlopen, is het hele terrein onderverdeeld in veertien verschillende zones. Bovendien worden alle verzorgingsactiviteiten gesuperviseerd en gecoördineerd door de hoofdtuinman. In maart, een periode van intense activiteit, worden vorstgevoelige planten uit hun winterbescherming gehaald. Ongeveer 140.000 voorjaarsbloeiende planten zoals violen, vergeet-mij-nietjes en ranonkels worden geplant als voorbereiding op de opening op 1 april. Van eind april tot half juni besteedt het team de meeste tijd aan het planten van zomerbloemen, terwijl in de herfst tussen de 300.000 en 400.000 bloembollen worden geplant voor de bloei van de volgende lente.
Het milde winterklimaat betekent dat veel bladverliezende en groenblijvende planten buiten kunnen gedijen. Sommige gebieden met vorstgevoelige mediterrane of subtropische planten, zoals semi-woestijn-vetplanten en citrus-oranjerieën, worden echter volledig overdekt en verwarmd. Andere gevoelige soorten worden ter plekke tegen de winter beschermd of overwinteren als potplanten in de kassen van de aangrenzende kwekerij.
Waterwegen
Talloze beekjes, watervallen en de vijf vijvers zijn een belangrijk kenmerk van de tuinen van Kasteel Trauttmansdorff. In het bijzonder geldt dat voor de grote waterlelievijver als het middelpunt van de water- en terrastuinen. De verschillende kunstmatige waterlopen zijn geïntegreerd in een circuit dat wordt onderhouden door drie pompsystemen.
Behoud van soorten en variëteiten
Planten die speciale zorg en bescherming nodig hebben, krijgen in de tuinen van kasteel Trauttmansdorff nauwgezet aandacht. Zo werd een Australische zaailing van Wollemia nobilis, die pas in 1994 werd ontdekt, voor het eerst in de tuinen in Italië geïntroduceerd. Het exemplaar, dat nu goed ontwikkeld is, wordt geplant in bostuinen waar het onder andere wordt getest op winterhardheid. Daarnaast is er een 700 jaar oude Sardijnse olijfboom geplant in de zonnige tuinen.
Inheemse fruit- en druivensoorten die bijna uitgestorven waren, hebben ook een thuis gevonden in het Zuid-Tiroolse landschap, zoals de appelvariëteit Kalterer Böhmer en de Muscatpeer. Naast bekende druivensoorten als Gewürztraminer, Vernatsch en Lagrein vind je in de tuinwijngaarden ook vergeten inheemse soorten als Blatterle, G Schlafene en Jungferle.
Groen Trauttmansdorff
Een effectieve en duurzame benadering van het milieu is een hoofdthema in de tuinen van Kasteel Trauttmansdorff, die zelf rijk zijn aan biodiversiteit en een waardevolle habitat vormen voor vele levende soorten. Er zijn maar liefst 344 verschillende soorten bestuivers geregistreerd, waaronder 111 verschillende soorten wilde bijen.
Sinds 2019 worden in de tuinen geen chemische of biologische bestrijdingsmiddelen meer gebruikt, maar organische meststoffen, plantenextracten, compostthee en micro-organismen.
Sinds 2019 worden in de tuinen geen chemische of biologische bestrijdingsmiddelen meer gebruikt, maar organische meststoffen, plantenextracten, compostthee en micro-organismen. Deze aanpak helpt de vitaliteit van de bodem en de robuustheid van de planten te behouden. Er wordt ook bijzondere aandacht besteed aan het behoud van een biologisch evenwicht, waarbij nuttige insecten en schadelijke organismen worden aangemoedigd om harmonieus samen te leven. Bovendien zijn de tuinmannen verantwoordelijk voor het onderhoud van een gebied van twaalf hectare met een grote verscheidenheid aan planten, die een aanzienlijke hoeveelheid meststoffen nodig hebben.
In de prijzen vallen
Dankzij hun unieke combinatie van botanische tuin en vrijetijdsattractie, hun succesvolle integratie van natuur, cultuur en kunst, en hun ongeëvenaarde geest van innovatie, hebben de tuinen van Kasteel Trauttmansdorff verschillende prijzen gewonnen. Recentelijk nog heeft de vereniging Natur im Garten (Natuur in de tuin) de Trauttmansdorff-tuinen bekroond met de prijs Ecologisch tuinieren 2021. Eerder, in 2013 ontvingen de tuinen de prestigieuze prijs ‘Giardino Internazionale dell’Anno 2013’ (Internationale tuin van het jaar 2013) op de Garden Tourism Conference.
In de wedstrijd Briggs & Stratton Best Parks 2006 stonden twintig parken uit Duitsland, Frankrijk, Italië, Zweden en het Verenigd Koninkrijk op de shortlist. De tuinen van Kasteel Trauttmansdorff, nog erg jong vergeleken met de andere parken, maar gekenmerkt door een sterke innovatiegeest en een sterke focus op de toekomst, eindigden op de zesde plaats van de mooiste parken in Europa. In 2005 wonnen de tuinen al de titel Parco più Bello d’Italia 2005 (Mooiste park van Italië 2005) in een wedstrijd georganiseerd door de Vereniging van Nationale Parken.
De kunst van het tuinieren in Trauttmansdorff
Wat is een tuin zonder kunst, beeldhouwwerken of installaties? Op het landgoed huizen een aantal kunstenaarspaviljoens en kunstwerken die de link tussen natuur en kunst prachtig illustreren. Deze tien kunstenaarspaviljoens verkennen elk een specifiek botanisch thema en presenteren dit op een esthetische en interactieve manier. De kunstwerken, vooral die van beeldhouwers, gaan harmonieus op in het landschap en creëren een elegante fusie tussen kunst en natuur die de natuur tot haar recht laat komen. Bezoekers kunnen verrast zijn als ze Adam en Eva in een appel zien bijten in de boomgaard, of een gouden vrouwenfiguur zien baden in de Italiaanse tuin wat een mooie symbolische weergave is van ‘Moeder Aarde’.
Observatiepunten
Het uitkijkplatform Matteo Thun’scher Gucker, gebouwd in 2005 naar het ontwerp van de Zuid-Tiroolse architect en ontwerper Matteo Thun, is een spectaculair bouwwerk dat voor vijfennegentig procent transparant is. Bij het beklimmen van de treden hebben bezoekers de indruk dat ze naar de hemel ‘zweven’. Als door een reuzentelescoop kunnen ze een adembenemend uitzicht bewonderen. Uitkijkend over het uitgestrekte Etschtal zijn er meer dan een dozijn kastelen en paleizen te zien, terwijl in het noorden de imposante bergen van de Texelgroep, met toppen van 3.000 meter, de horizon domineren.
Op het hoogste punt van de tuinen staat een grote volière met lori’s en papegaaien. Een spectaculaire loopbrug van maar liefst vijftien meter eindigt in een ronde, roestvrijstalen structuur die uitsteekt boven de leegte. Vanaf dit panoramische platform kunnen bezoekers genieten van een opmerkelijk uitzicht over de tuinen, het Meraner bekken en de majestueuze bergketens, terwijl ze geïnspireerd worden door het motto dat in de balustrade is gegraveerd: ‘Alleen gedachten zijn vrij’.
Evenementen
Op Trauttmansdorff bruist het altijd van de activiteiten, vooral in de zomer wanneer de zwoele avonden uitnodigen om er op uit te gaan. Wereldberoemde muziekgroepen nemen dan het verlichte podium bij de waterlelievijver over en brengen het plantenleven tot leven. De evenementenreeks ‘Trauttmansdorff after work’ zorgt voor een vrolijke sfeer: een lang aperitief in het Palm Café, begeleid door jazzy livemuziek, of een picknick onder de palmbomen, brengen je in de stemming voor het weekend. In de herfst kunnen vintage-liefhebbers hun hart ophalen, want de vintage-markt in het Touriseum is de perfecte plek om rond te slenteren en antieke accessoires van topkwaliteit op de kop te tikken. Daarnaast zijn er verspreid over het seizoen nog andere activiteiten- en familiedagen. Trauttmansdorff mag dus zeker het toneel genoemd worden van vele evenementen.
Highlights 2024
Vetplanten of succulenten hebben een groot aantal kenmerken, waaronder stekels, ribbels en beharing, het vermogen om water op te slaan, een vlezige textuur en een bol-, plat- of zuilvorm. Deze eigenschappen zijn kenmerkend voor vetplanten, die goed gedijen in zeer droge omgevingen en opmerkelijke overlevingsstrategieën hebben ontwikkeld. Bovendien zijn deze vetplanten ook zeer divers en uiterst nuttig. De tijdelijke tentoonstelling “Succu… wat?” in de tuinen van Kasteel Trauttmansdorff belicht de opmerkelijke diversiteit en ingenieuze overlevingsstrategieën van vetplanten. Ze biedt ook inzicht in nuttige vetplanten, die smakelijke vruchten, medicinale stoffen, slijtvaste vezels en zelfs beroemde sterke drank leveren. De tentoonstelling wordt aangevuld met tentoongestelde kunstvoorwerpen, levende plantensoorten, interactieve standen en speciaal georganiseerde rondleidingen.
Tekst: Anna Maria Pircher
Beeldmateriaal: Karlheinz Sollbauer, Philip Unterholzner, Alexander Pichler
