De Bloeimeesters samen met ECOstyle in de bres voor het bodemleven: “In de bodem bevindt zich het merendeel van de biologie van onze aarde”
De Bloeimeesters zijn een collectief van tuin- en landschapsarchitecten, tuinontwerpers en beplantingsspecialisten. De Bloeimeesters houden zich bezig met het vergroenen van de leefomgeving, op allerlei verschillende niveaus. Van origineel beplantte daktuinen, creatief ontworpen particuliere tuinen tot grootschalige semi-openbare biodiversiteitprojecten en het rijk beplanten van woonwijken.
Er wordt bij de Bloeimeesters altijd ontworpen vanuit het groen en de centrale vraag draait altijd om het maximaliseren van de vierkante meters diverse beplanting. Hoe creëren we in de meest versteende omgevingen een groene oase, hoe gaan we om met het veranderende klimaat in de binnensteden, hoe zorgen we voor een groene oplossing voor wateroverlast of hittestress en hoe veranderen we een parkeerplaats in een hotspot voor dieren en insecten? Uitdagingen waar De Bloeimeesters zich graag in vastbijten.
Geen van dit alles is mogelijk zonder een diepe kennis van beplantingstechnieken, planten en ook de bodem. Met name die bodem is lang een wat ondergewaardeerd aspect geweest in de tuinsector. Menig probleem werd ‘opgelost’ met kunstmest en bestrijdingsmiddelen, zonder op zoek te gaan naar de echte oorzaak. Oog voor balans in de bodem is lang het domein van de enkele natuurlijke tuinier of de ecologische boer geweest.
Net als de diepzee is de bodem en het daarin vertoevende bodemleven grotendeels buiten ons zichtveld en onbekend maakt onbemind. Gelukkig behoort dat sentiment wat betreft het bodemleven steeds meer tot het verleden en maken steeds meer particulieren en organisaties serieus werk van het behouden en ondersteunen van een gezonde bodem. Ook de Bloeimeesters roepen het vaak en graag, de bodem is de basis.
Bodemleven: wat is dat en waarom is het belangrijk?
Bodemleven is het geheel van biologische processen dat zich in de bodem afspeelt. En, even voor een vergelijking, in de bodem is twee keer zoveel koolstof aanwezig in organische verbindingen en bodemleven dan alle koolstof in de atmosfeer, alle planten en alle dieren bij elkaar. Kortom, in de bodem bevindt zich het merendeel van de biologie van onze aarde.
Bodem en bodemleven is noodzakelijk voor de levensprocessen op deze aarde. Hét kenmerk van bodemleven is dan ook dat de hier levende organisme met elkaar in symbiose leven en dat de processen van opbouw en afbraak altijd via meerdere schijven/organismen gaan, met elk hun eigen specifieke taak.
Iedereen kent de regenworm. Maar weet je ook dat er drie verschillende soorten zijn, met elk hun rol? Wanneer een bodem alleen maar pendelaar regenwormen zou bevatten, krijg je geen mooie, losse, rulle structuur. Maar de composterende worm, in combinatie met de aan de oppervlakte actieve worm én de pendelaar geven een prachtig stelsel van horizontale en verticale gangen waardoor planten beter kunnen wortelen, water afgevoerd wordt, lucht aangevoerd wordt en hotspots ontstaan van bodemleven waardoor capillair water vastgehouden wordt, wat zelf weer kan bijdragen aan een goed habitat voor het kleinere bodemleven en planten.
Een bodem met een onderontwikkeld bodemleven, oftewel een dode bodem is voor de Bloeimeesters een veelvoorkomend probleem. De gemiddelde nieuwbouwwijk kenmerkt zich vaak door een dichtgereden bodem, waar water blijft staan en waar je een spade maar moeilijk de diepte in krijgt, laat staan dat een plant zich daar op zijn gemak voelt. De eerste stap is daarom altijd om de aanwezige bodem op allerlei manieren te verrijken, allemaal gericht op een op lange termijn gezonde keten van bodemleven. Afgaande op locatie, type bodem en gewenst beeld wordt de bodem gestimuleerd om zich in een bepaalde richting te ontwikkelen. Komt er een bostuin? Dan gaan we met bladaarde en boomstronken aan de slag. Komt er een moestuin? Dan werken we met een rijkere compostmix.
Die losse rulle structuur die in veel opzichten de ideale tuingrond vormt, heeft tijd nodig om te ontwikkelen, maar het is van belang dat het wel gebeurt. Het verschil in de ontwikkeling van planten op een gezonde of ongezonde bodem is heel goed merkbaar. Planten blijven achter in hun groei, blad wordt geel, er ontstaat wortelrot of andere ziektes en soms sterft een plant zelfs af. Geen fijne start voor een nieuwe tuin.
De Bloeimeesters zijn altijd alert op de toestand van de bodem. Enkele visuele aspecten van een dode bodem vallen vaak direct op, het humeuze gehalte, compactie of de tekenen van een erg natte bodem door bepaalde plantengroei. Ondanks de vele verschillende bodemtechnieken waar we tegenwoordig mee werken, blijft een gezond bodemleven een centraal onderdeel van het uiteindelijke resultaat, namelijk een groene tuin rijk aan biodiversiteit en leven.
Planten vormen een integraal onderdeel van de bodemkringloop, laten we vooral niet vergeten dat planten letterlijk voor de helft in de bodem staan. Je mag planten dus ook gewoon tot het bodemleven rekenen. Ze hebben zelfs een unieke positie, omdat ze intermediair zijn tussen de wereld met de zonne-energie en de wereld zonder. Planten geven rondom hun wortels bewust een substantieel deel van hun suikers af aan de bodem om zo, rond hun wortels, micro-organismen te kweken die helpen bij wortelvorming, die helpen bij kieming van zaden of die juist het kiemen van bepaalde zaden tegengaan. Deze rhizosphere, het leven in de omgeving van de wortel, vormt een eigen wereld waarin symbiose de hoofdrol speelt. Mycorrhizae schimmels zijn het logistieke netwerk dat de planten met de bodem verbindt. Een wereld die we nog maar net beginnen te ontdekken.
Tekst en beeldmateriaal: Jessie Straathof, ECOstyle
